با شنیدن خبر موفقیت ورزشکاران معلول و طنین اندازشدن چندین باره سرود ملی کشورمان در محل مسابقات، حسی از غرور و افتخار تمامی ایرانیان را فراگرفته و لحظاتی توام با شادی و نشاط را فراهم می نماید. اما آیا این همه توان و ظرفیت ورزش ماست؟ به گفته یکی از کارشناسان حوزه ورزش، در حال حاضر، فرآیند رشد و نمو ورزشکاران در کشور از الگوی علمی و منطقی پیروی نکرده و بیشتر بر پایه فعالیت­ های خودجوش و توانایی های ذاتی افراد و البته در سایه حمایت های برخی از خانواده ها شکل می گیرد. اما بدیهی است که در صورت برنامه ریزی دقیق و علمی می توان، این موفقیت ها را چندبرابر نموده و ضمن توسعۀ ورزش، به ارتقای سلامتی و نشاط اجتماعی نیز کمک نمود. قطعا این مسیر از آموزش و پرورش، توجه به ورزش دانش آموزی و توسعۀ همکاری نهادهای ورزش با آموزش و پرورش می گذرد.

 براساس هرم مول در تربیت بدنی، ورزش به 4 حوزه تربیتی و پرورشی، همگانی، قهرمانی و حرفه ای تقسیم می گردد. کمیته ملی پارالمپیک و فدراسیون های زیرمجموعه می بایست در خصوص تمامی این حوزه ها برنامه ریزی نموده و فعالیت هایی را برای توسعه آن ها انجام دهند. اگرچه وزارت آموزش و پرورش (و به موازات آن سازمان آموزش و پرورش استثنایی) در خصوص سطح اول این دسته بندی، یعنی ورزش تربیتی و پرورشی به عنوان متولّی اصلی شناخته می شود، ولی بنا به دلایل متعددی، سازمان های ورزشی برای نیل به اهداف سازمانی خود، ناگزیر از همکاری و مشارکت با این نهاد می باشند.

بدون شک، مهم ترین رکن ورزش، ورزشکار است و تمامی برنامه ریزی ها و فعالیت ها باید حول این رکن شکل گرفته و پیش رود. از دیگرسوی، بر اساس نظریات اندیشمندان حوزه ورزش، با وجود تفاوت های جزئی، توانمندی ها و قابلیت های ورزشکاران در دوران طلایی کودکی و نوجوانی شکل گرفته و در صورت شناسایی، حمایت و پشتیبانی مناسب، در فرد نهادینه می شوند. بدیهی است دوران طلایی یاددشده در مراکز آموزشی طی می گردد و همکاری و مشارکت های هم افزایانه و توام با نگاه برد- برد، می تواند بستری بسیار مناسب برای ارتقای ورزش کشور ایجاد نماید.

یکی دیگر از حوزه های مهم ورزش، ورزش همگانی است. رشد و توسعه ورزش همگانی در دنیای امروزی، نماد و شاخصی از میزان توسعه کشورها شده است. در همین راستا، برخی از کشورهای توسعه یافتۀ دنیا، اولویت اول خود را برای توسعۀ این بخش از ورزش معطوف می کنند، چراکه بر آثار بی بدیل و متنوع همه گیری ورزش در جامعه، از جمله آثار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، بهداشتی و ... واقف هستند. دانش آموزان شاغل در آموزش و پرورش، نمایندۀ بیش از 50 درصد جمعیت کشور هستند(با نسبتی پایین تر در آموزش و پرورش استثنایی) و قطعا مشارکت بین آموزش و پرورش و بدنه ورزش کشور می تواند زمینه توسعۀ ورزش همگانی را فراهم نماید(مشابه فعالیت هایی مانند همیار پلیس و ... که با محوریت دانش آموزان و برای اصلاح رفتار جامعه مورد استفاده قرار گرفت).

ورزش قهرمانی تاثیر بسیار مهمّی را در ارتقای غرور ملی و جایگاه کشورها در دنیا ایفا می نماید، موفقیت های ورزشکاران معلول کشورمان در پارالمپیک ها، به ویژه پارالمپیک 2020 توکیو، گواه این مطلب می باشد. اما سن ورزش قهرمانی محدود بوده و مسئله ای که بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله العالی) می تواند از مشکلات ناشی از کمبود مقطعی یا دائمی نیروی انسانی در برخی از رشته های ورزشی جلوگیری نموده و موفقیت های دایمی و بیشتر را تضمین نماید، موضوع جانشین پروری است که دلیلی دیگر بر اهمیت مشارکت دوسویه سازمان های ورزشی با آموزش و پرورش استثنایی است.

در سایه نگاه مشارکت­ محور حاکم بر آموزش و پرورش استثنایی، هم افزایی های مناسبی با کمیته ملی پارالمپیک و فدراسیون های تابعه شکل گرفته است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• برگزاری مراسم روز ملی پارالمپیک با حضور دانش آموزان استثنایی در سراسر کشور
• شرکت همکاران تربیت بدنی مدارس استثنایی در دوره های ارتقاء مربیگری
• تامین برخی از وسایل و تجهیزات تخصصی ورزشی با همکاری فدراسیون ورزش های جانبازان و معلولین
• برگزاری دوره های مربیگری مختلف ویژه معلمان تربیت بدنی دانش آموزان استثنایی با همکاری و مشارکت فدراسیون های جانبازان و معلولی و نابینایان و کم بینایان
• حضور کارشناسان فنّی فدراسیون ها در مسابقات برگزارشده توسط سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور، جهت استعدادیابی دانش آموزان

اما به نظر می رسد تا رسیدن این همکاری ها به سطح مطلوب فاصله نسبتا زیادی وجود دارد. در ماه های گذشته در اولین گام عملی، تفاهم نامه فیمابین کمیته ملی پارالمپیک و سازمان آموزش و پرورش استثنایی، با اضافه شدن ضلع سوم، یعنی معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش و فدراسیون ذیل آن، یعنی فدراسیون ورزش های دانش آموزی، بازنگری و به امضای طرفین رسید. پیرو این تفاهم، اولین جلسه کمیته اجرایی نیز تشکیل و آیین نامه آن به تایید رسید. امید است با تقویت نگاه مشارکت محورانه و توسعۀ این نوع همکاری ها، در پارالمپیک های بعدی، شاهد درخشش بیش از پیش ورزشکاران عزیزمان باشیم.

نگارنده: علی حجابی، مدیر پرورشی و تربیت بدنی سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور